جزیره سرگردانی: تبارشناسی و سیر تحولات سازمان مجاهدین خلق در گفت و گو با نقش آفرینان و صاحب نظران

جزیره سرگردانی درباره تبارشناسی و سیر تحولات سازمان مجاهدین خلق در گفت‌وگو با نقش‌آفرینان و صاحب‌نظران ایت. کتاب جزیره سرگردانی نوشته بیژن مومیوند است و در انتشارات ایران منتشر شده است.

کتاب «جزیرۀ سرگردانی» حاصل گفت‌و‌گوهای متعدد با افراد نقش‌آفرین سازمان مجاهدین خلق و صاحب‌نظران این حوزه است.
محور اصلی این گفت‌گوها که بین سال‌های 98 ـ1393 انجام شده، تبارشناسی و سیر تحولات سازمان مجاهدین خلق و بنیان‌گذاران و رهبران اصلی این سازمان از ابتدای تأسیس تا سال‌های بعد از انقلاب است.

این کتاب شامل 3 فصل است که فصل دوم آن به گفت‌وگوی مفصل با احمدرضا کریمی (چهرۀ مرموز سال‌های قبل و پس از انقلاب و هم‌سلول دکتر علی شریعتی) درباره سازمان مجاهدین و ارتباط او با دکتر شریعتی اختصاص دارد و بسیار خواندنی است. مومیوند در خلال گفت‌و‌گوهای انجام شده، به دنبال شناخت ابعاد مختلف نظری و عملی سازمان مجاهدین خلق بوده تا تصویر بهتر و کامل‌تری از کلیت این گروه در ذهن خوانندگان ترسیم شود.

مجاهدین خلق پدیده‌ای برای مسخ کردن انسان‌ها و خالی شدن عواطف انسانی است

بیژن مومیوند، نویسنده کتاب “جزیره سرگردانی” در مراسم رونمایی از این کتاب که در مؤسسه فرهنگی مطبوعاتی ایران برگزار شد، گفت: کتاب شامل گفت‌و‌گوهایی است که در پرونده‌های مختلفی وجود داشت. هسته مرکزی و محور اصلی تغییر ایدئولوژی است که در سازمان مجاهدین خلق اتفاق افتاد. آیا این تغییرات محتوم و اجتناب‌ناپذیر بود یا چیزی انحرافی بوده است.

وی افزود: اکنون اگر بخواهم در مورد مجاهدین خلق بنویسم، اولویت‌های دیگری دارم. الان اولویت ما این است که چرا فضای سیاست نسبت به فضای فرهنگی کشور فقیر است؟ این فقر سیاسی از کجا می‌آید؟ در سیاست نهاد شکل نگرفته است و دلایل آن نیز مختلف است.

در ادامه این نشست ابراهیم فیاض، پژوهشگر حوزه جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی گفت: جبر تاریخ همواره وجود دارد و تاریخ اگر فهمیده نشود، تکرار می‌شود. از همان صدر اسلام دو پارادایم داریم. جنگ خلافت و امامت یک بحث عمیق است. امامت تبدیل به خلافت شد. از عمر به خوارج در شیعه بازتولید شد. عرفان در خراسان با تمام ایران متفاوت است. ادامه شیخیه و بابیه به مجاهدین خلق می‌رسد.

وی افزود: یکی از مشکلات کشور ما این است که مبنای عرفان بر کنش‌گری است. در این کتاب مطالب زیادی آورده شده است. مفاهیم اگر تبدیل به کاراکتر شود، تبدیل به داستان و رمان می‌شود. این پرسش مطرح است که چرا مجاهدین خلق تا امروز زنده است؟ پاسخ این است که هنوز کسانی هستند تا سازمان مجاهدین خلق بپیوندند. ما هنوز مجاهدین خلق را شخم نزدیم. کتاب “جزیره سرگردانی” یک مواد خام بزرگ و مقدمه‌ای برای کار و پژوهش‌های بعدی است. نویسنده کتاب باید به نوشتن عادت کند.

در ادامه محمد قوچانی گفت: آنچه که نداریم بحث طرح مسئله است. یا سلبی برخورد می‌کنیم و یا ایجابی. در تاریخ معاصر ما چقدر به پرسشگری پرداخته شده است؟ کتاب “جزیره سرگردانی” فقط یک کتاب نیست که پشت ویترین کتابفروشی‌ها قرار بگیرد. این کتاب برای من خاطره است. خاطره دوره‌ای که با بیژن مومیوند سپری شد. در پشت این گفت‌و‌گو‌ها خاطره و روایت نهفته است که کاش در جلدی مستقل بیان می‌شد.

در ادامه این نشست عباس سلیمی نمین، مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران گفت: علی‌القاعده تولد هر اثر فرهنگی موجب خوشحالی اهل کتاب می‌شود. مسئله مجاهدین خلق مسئله فکر نیست که امروز ظلم فاحش در حق دکتر شریعتی روا داریم و او را در سنخ مجاهدین خلق بیاوریم. آثار متعددی در این زمینه به چاپ رسیده است که برخی بسیار قوی‌تر از این کتاب است.

وی افزود: نکته مغفول این است که چرا مجاهدین خلق هنوز زنده است. شناخت پدیده‌ای به اسم مجاهدین خلق بسیار مهم است. مجاهدین خلق بسیار با داعش متفاوت است. مجاهدین خلق پدیده‌ای است در جهت مسخ کردن انسان‌ها. مسخ کردن انسان‌ها و خالی کردن آنها از عواطف انسانی پدیده‌ای منحصربه‌فرد در مجاهدین خلق است.

سلیمی‌نمین بیان کرد: کتاب “جزیره سرگردانی” باید قوی‌تر از آثار چاپ شده پیشین می‌شد و یک گام از آنها جلوتر. ما مشغول مبارزه با مجاهدین خلق هستیم. باید دقت کنیم که اگر اتفاقات اخیر را نقد کنیم، مجاهدین خلق در کجا قرار می‌گیرند. ما چه میزان آگاهی در این زمینه به جامعه منتقل کردیم؟ جریانی که بلد است نه افراد عادی بلکه افراد تحصیلکرده را مسخ کند. باید این پدیده امروز به درستی به جامعه شناسانده شود. قطعا بازگشت فرهنگ به خویشتن هزینه‌هایی دارد.

در ادامه این نشست محمدحسن روزی‌طلب، مدیرعامل موسسه فرهنگی مطبوعاتی ایران گفت: هشت یا نُه سال است که در این حوزه مشغول پژوهش هستیم. کتاب “جزیزه سرگردانی” بیستمین کتابی است که در این موسسه فرهنگی در این زمینه به چاپ رسیده است. به نظر می‌رسد مجاهدین خلق عصاره روشنفکری دینی است و از دهه سی به بعد دین را به خدمت سیاست درآورده است.

وی افزود: به نظر می‌رسد این نبوغ آنهاست که این تشکیلات را سرپا نگه داشته است. مبارزه مسلحانه برای مجاهدین خلق مثل نیاز آب برای ماهی است. اما در زمانی که احساس می‌کند برای حفظ بقا باید اسلحه را کنار بگذارد، یک شبه استراتژی خویش را تغییر می‌دهد. به نظر می‌رسد چند نسل است که  با سازمان مجاهدین خلق درگیر هستیم. نسل اول درگیری بر سر اختلاف عقیدتی بود و هر دو مخالف شاه بودیم. بعد درگیر اختلاف سیاسی شدیم. در سی خرداد یک درگیری امنیتی رخ می‌دهد.

روزی‌طلب بیان کرد: تا سال 63 و 64 به ترور ادامه می‌دهند. روش مبارزه امنیتی به بن‌بست می‌خورد. از کشور خارج می‌شوند و در ادامه ارتش آزادی‌بخش را تشکیل می‌دهند و درگیری نظامی شروع می‌شود. استراتژی برخورد نظامی شکست می‌خورد و وارد جنگ هزار برابر با جمهوری اسلامی می‌شوند که همان جنگ روایت‌هاست. به نظر می‌رسد سازمان در این چهار نسل شکست خورده است.

وی در ادامه گفت: روایت می‌کنند که مثلا به مبارزه مسلحانه مجبور شدیم. گاهی اینها توجیه‌پذیر نیست. همکاری مجاهدین خلق با صدام یا کشتن آدم‌های عادی از نقاط بسیار سیاه سازمان است. روایت‌های سازمانی و روندهای سازمانی نقطه به نقطه به اینجا رسیدند. در جنگ روایت‌ها کسی برنده است که بیشتر تولید محتوا کند. جنایت مجاهدین خلق در دهه شصت آنچنان بدیهی بوده است که مردم مبارزه سخت‌تر را می‌خواستند. به دلیل تنفسی که جمهوری اسلامی به سازمان مجاهدین خلق داد، سبب شد تا جای متهم عوض شود.

روزی‌طلب افزود: باید اهمیت موضوع را درک کنیم. مسئله سازمان مجاهدین خلق بسیار مهم است و ما باید تولید محتوا کنیم. دست هر کسی را که در این حوزه تولید محتوا کند به گرمی می‌فشاریم.

خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)