دوران جوانی زهرا مریخی
زهرا مریخی آهنگر کلایی در سال ۱۳۳۸ در قائم شهر (شاهی سابق) در استان مازندران به دنیا آمد. او دوران کودکی و نوجوانی خود را در قائم شهر گذراند. در سال ۱۳۵۱، پس از ضربه اول ساواک به تشکیلات مجاهدین خلق، درگیر فعالیت های این گروه شد.
پیش از انقلاب
زهرا مریخی همکاری با تشکیلات مجاهدین خلق را در نقش های مختلفی که مخصوص زنان در این تشکیلات بود، آغاز کرد. فعالیت هایی چون پوشش برای فعالیت مردان مجاهد، توزیع نشریه مجاهد و بازی کردن نقش رابط و سرپل در استان مازندران.
پس از انقلاب
پس از انقلاب سال 1357، زهرا مریخی برای عضوگیری و جذب هوادار برای تشکیلات مجاهدین خلق در قائم شهر فعالیتهای تبلیغاتی انجام میداد و در ادامه مسئولیت بخش زنان هوادار در قائم شهر به او واگذار شد.
با آغاز درگیریها میان مجاهدین خلق و جمهوری اسلامی، زهرا مریخی زندگی مخفی را در پیش گرفت و در سال 1360 به تهران احضار شد.
او در سال ۱۳۶۳ همزمان با گریختن شماری از کادرها و مسئولان مجاهدین خلق، به منطقه مرزی و سپس عراق گریخت و در ارتش خصوصی صدام حسین که مسعود رجوی در عراق –در کشور در حال جنگ با ایران تشکیل داده بود– عضو شد. او مسئولیتهایی را از جمله در قسمت ارتباطات و تبلیغات به عهده گرفت.
ترقی در سلسله مراتب فرقهای
وی به سرعت همانند بسیاری دیگر از زنان عضو کیش شخصیتی مسعود رجوی، پلههای ترقی را در سلسله مراتب فرقهای طی کرد و در سال ۱۳۶۴ به عضویت شورای مرکزی سازمان مجاهدین خلق درآمد. شورایی که چنان که انتظار میرفت بیشتر اعضای آن زن بودند و اکنون سالهاست که همه اعضای آن زن هستند. همچون دیگر فرقهها، اساسا در کیش شخصیتی مسعود رجوی رقیب مردی برای رجوی در سطوح بالای مدیریتی وجود ندارد.
در سال ۱۳۶۷ برادر کوچکتر زهرا، علی مریخی آهنگر کلایی در عملیات آفتاب؛ یکی از عملیاتهای مجاهدین علیه هموطنان خود در ایران به کشتن داده شد. زهرا مریخی خود نیز در عملیات فروغ جاویدان (عملیات مرصاد، که پس از اعلام آتش بس میان ایران و عراق با حمله مجاهدین خلق به شهرهای مرزی ایران شکل گرفت) شرکت داشت.
زهرا مریخی به عنوان یکی از فرماندهان رده بالا در فرقه مجاهدین خلق، در سمتهای مختلف به کار گرفته میشد. او با تجربه فراوان در زمینه تبلیغات برای فرقه رجوی، در سال ۱۳۷۰ برای اداره رادیو صدای مجاهد و دیگر رسانه های سازمان گماشته شد و در ادامه در سال ۱۳۷۱ به عضویت شورای ملی مقاومت درآمد. و در پی آن در سال ۱۳۷۳ مسئول کمیسیون تبلیغات شورای ملی مقاومت گردید. بدین ترتیب به بالاترین مقام تبلیغاتی در تشکیلات رسید. او بهترین گزینه برای همراهی مریم رجوی در پاریس بود در حالی که در آن سالها اعضای مجاهدین خلق در اردوگاه های اشرف و لیبرتی در عراق به سر میبردند.
ازدواج و طلاق تشکیلاتی زهرا مریخی
زهرا مریخی همسر ماشاءالله توکلی از اهالی نور مازندران از اعضای قدیمی سازمان و از فرماندهان ارتش آزادیبخش ملی بود. این ازدواج، ازدواجی تشکیلاتی بود که در پی عضویت دو مجاهد در تشکیلات بسیار مرسوم بود.
پس از شکست مجاهدین خلق در عملیات فروغ جاویدان، مسعود رجوی که زن و زندگی را به عنوان مانع پیروزی تشخیص داده بود در فرایندی موسوم به «انقلاب ایدئولوژیک» به همه اعضا دستور طلاق همسران را ابلاغ کرد. ماشاء الله توکلی وقتی مجبور به طلاق همسرش در «انقلاب طلاق» شد با سازمان زاویه پیدا کرد و نهایتا در سال ۱۳۷۲ وقتی همراه با مریم رجوی به خارج از کشور اعزام شده بود در انگلستان از این سازمان جدا شد و هم اکنون در این کشور اقامت دارد.
اکنون زهرا برای پیشرفت در شورای رهبری و رسیدن به مقام یگانگی با مسعود رجوی (حرمسرای رجوی) و سرسپردگی کامل به او کاملا آماده شده بود.
انتصاب زهرا مریخی به عنوان مسئول اول
پس از اخراج همه اعضای سازمان مجاهدین خلق از عراق به آلبانی، زهرا مریخی در سالگرد تأسیس سازمان مجاهدین خلق در تاریخ ۱۵ شهریور ۱۳۹۶ در اجتماع این سازمان در آلبانی به عنوان مسئول اول معرفی شد. زهره اخیانی قبل از زهرا مریخی مسئول اول معرفی شده بود. در دو دهه گذشته سمت مسئول اولی در میان رده بالای تشکیلات که در واقع معتمدین مسعود رجوی هستند، دست به دست شده است. انتخاب محدود همیشگی از میان این افراد نشان میدهد که منتصب شدن به سمت مسئول اولی بر اساس میزان سرسپردگی افراد به رهبری تشکیلات است و صلاحیت، میزان کاردانی و مهارت محلی از اعراب ندارد.
چندی پیش، زهرا مریخی بار دیگر در آستانهی سالروز بنیانگذاری تشکیلات، در روز ۱۴ شهریور ۱۴۰۰ برای یک دوره دو ساله دیگر برای سومین بار پیاپی به عنوان مسئول اول این سازمان معرفی شد. در جلسهای که به صورت آنلاین در همین رابطه برگزار شد، زهرا مریخی ۶ معاون جدید خود را معرفی نمود. این معاونان از نسل جدیدتر مجاهدین خلق و از متولدین دهه ی ۶۰ و ۷۰ بودند.
این معاونان که عبارتند از: وحیده نبوی، آذر اکبرزادگان، اشرف ابریشمچی، شیوا ممقانی، سپیده پورتقی، ملیکا رضایی، همگی در پاریس به دنیا آمده و شناسنامه فرانسوی داشته و تاکنون ایران را در هیچ دوره ای از حیات خود ندیدهاند و هیچ سابقه مبارزه تشکیلاتی ندارند، بلکه تقریبا همه عمر کوتاه خود را در تشکیلات فرقهای رجوی زیستهاند، بنابراین میزان سرسپردگی آنها به رهبری میتواند بیش از هر عضو با سابقه دیگری باشد.