حمله پلیس ضد تروریست فرانسه در ۲۷ خرداد ۱۳۸۲ مصادف با ۱۷ ژوئن ۲۰۰۳ به تعداد زیادی از پایگاههای مجاهدین و دستگیری مریم رجوی و ۱۶۵ تن از کادرهای بالای آن به خبر سازترین موضوع روز در فرانسه و جهان تبدیل شد .انعکاس این واقعه خیلی سریع بود . در همین رابطه روزنامه «نیویورک تایمز» انگیزه دولت فرانسه از این اقدام را «جلوگیری از انتقال کانون سیاسی ـ عملیاتی سازمان مجاهدین خلق از عراق به فرانسه» عنوان کرد .
پی‌یر دوبوسکه مسئول سازمان اطلاعاتی فرانسه، در مصاحبه با روزنامه مزبور اظهار داشت :
” سازمان‌های اطلاعاتی فرانسه از پاییز گذشته و پس از [آغاز] جنگ عراق ، متوجه ورود شمار زیادی از سربازان آن به فرانسه شدند . . . مجاهدین [خلق] یک کارخانه تولید رنگ را در شهر «سنت کوئن لامون» اجاره کردند و ضمن راه‌‌اندازی یک استودیوی تلویزیونی و نصب بشقاب‌های ماهواره‌ای ، در حال تبدیل کردن آن به یک مرکز ارتباطات هستند …
مجاهدین برای حمله به سفارتخانه‌های ایران و سایر منافع این کشور در اروپا و ترور ۲۵ نفر از اعضای سابق خود برنامه‌‌ریزی کرده بودند . . . این [سازمان] به هیچ‌وجه یک جنبش سیاسی و یک جنبش دموکراتیک و سیاسی نبوده و نیست . این گروه خود را برای احیای دموکراسی در ایران آماده نمی کند . اینها گروهی کاملاً افراط‌گرا هستند.. فرقه‌ای تندرو ، فاقد هرگونه نظام دموکراتیک ؛ فرقه کیش شخصیت در پیروی از رهبر (خودکامه) .”
ماجرای دستگیری مریم رجوی، در شرایطی اتفاق می افتاد که هنوز تب ضربه مهلک سقوط صدام از جان مجاهدین فروکش نکرده بود. این شوک آن قدر قوی بود که سران سازمان و به ویژه مسعود رجوی را سراسیمه کرده و به عکس العمل وا داشت .
نامعلوم بودن تصمیم و حکم دادگاه فرانسه ، احتمال استرداد مریم رجوی و برخی دیگر از کادرهای دستگیر شده به ایران ، و از همه مهمتر به هم ریختن تمهیدات و تدارکات به دقت طراحی شده ، مجاهدین را به این اندیشه واداشت که واکنشی متناسب با ماهیت فرقه‌ای خود بروز دهد تا بتواند مانع از اقدامات بعدی فرانسه که سازمان آن را خیلی سخت گیرانه تر از وضعیت فعلی ارزیابی می کرد، نشان دهد .
واقعیت امر این است که مجاهدین همیشه تلاش کرده بود برای پیشبرد اهداف سازمانی و برای بدست آوردن حمایت های بین المللی، چهره ای انسانی و دموکراتیک و آزادیخواهانه از خود در عرصه جهانی نشان دهد ولی این بار در شرایطی قرار گرفته بود که مجبور بود برای رهایی مریم رجوی و دیگر دستگیر شدگان کاری در خور شأن سازمان که نشات گرفته از همان ماهیت فرقه ای تشکیلات رجوی است از خود نشان دهد .
به دنبال این واقعه سازمان مستمراً تهدید می کرد که صدها نفر خود را در لیست خودسوزی قرار داده و اگر دولت فرانسه به توطئه‌های مشترکش با ایران . . . پایان ندهد، مصمم‌اند که خود را به آتش بکشند. ولی این واقعه بر خلاف ارزیابی های رجوی، سازمان را در عرصه سیاسی و در سطح بین المللی با چالش های جدی تری روبرو کرد.
این چالش حاصل تقابل شاخصهای مدنی و دمکراتیک در غرب با روح آنارشیسم اجتماعی و آوانتوریسم لجام گسیخته حاکم بر مجاهدین خلق بود که در پوش آرمانگرایی تلاش می کردند با همسان سازی و جعل خود با اصیل ترین بخش مقاومت ضد فاشیستی اروپا برای خود وزن و قدی همانند بسازند.
دستگیری مریم رجوی و پی آمدهای آن حداقل برای دولتها و افکار عمومی اروپا این امکان را فراهم آورد تا ماورای چهره به ظاهر دمکراتیک این تشکیلات را رویت کنند. این واکنش سخت، متاثر کننده و ارتجاعی در واقع پاسخ حداقلی مجاهدین به صورت مسئله ساده ای بود که با هر فرضی امکان تصحیح آن متصور بود.
مجاهدین در واکنش به دستگیری مریم رجوی و شماری از اعضای بلند پایه این سازمان که بر اساس مدارک مستند ناگزیر به کشف و پیگیری موارد اتهامی از جمله پول شویی و در دستور کار قرار دادن حذف فیزیکی بخشی از اعضای جداشده خود بود، بر اساس یک دستور تشکیلاتی شماری از اعضای خود در اروپا را وادار به خودسوزی نمود. هدف سازمان از این اقدام تحت فشار گذاشتن فرانسه و ناگزیر کردن به آزادی افراد دستگیر شده و مشخصاً مریم رجوی بود.
در پی این اقدام سازمان یافته تشکیلاتی در سراسر اروپا دهها تن از اعضای مجاهدین خلق در مقابل چشمان بهت زده شهروندان اقدام به خودسوزی نمودند . حاصل این شانتاژ روانی به تایید سازمان دو قربانی به نامهای ندا حسنی و صدیقه مجاوری بودند. ضمنا در این واقعه فردی بنام محمد ثانی از مسئولین مجاهدین نیز زخمی شد.
این اقدام که محصول تنظیم رابطه مناسبات درون تشکیلاتی و ساختاری است می تواند رویکرد به خشونت را در اشکال مختلف و از جمله خودزنی به عنوان وجهی پنهان از گرایش ایدئولوژیک به این راهکار را مورد بازنگری و نتیجه گیری تئوریک قرار بدهد . پدیده خشونت همواره در سازمان مجاهدین به تناسب شرایط، مورد بهره برداری قرار گرفته است . فقط اشکال آن متفاوت بوده ، اما نتایج حاصل از آن در راستای یک هدف کلان به تأثیرات مورد نظر مجاهدین خلق منجر شده است.
فشار ناشی از این واقعه بر دولت مردان سیاسی و افکار عمومی آن به حدی بود که همه معیارها و قوانین جاری در فرانسه را تحت الشعاع قرار داد و دادگاه فرانسه ناگزیر برای جلوگیری از هزینه های احتمالی بیشتر که عمدتا بر افکار عمومی خود تحمیل می شد به تعدیل مواضع خود ناچار گردید.
واقعه ۱۷ ژوئن و سریال خودسوزیهای بغایت سازماندهی شده سازمان بر خلاف تصمیم گیرندگان آن نتیجه معکوس داد و برخلاف پیش‌بینی تشکیلات فرقه ای مجاهدین ، افکار عمومی و مردم اروپا و دیگر کشورها واکنش منفی نشان دادند و موجی از انزجار و تنفر و تعجب برانگیخته شد.
نویسنده : یوسف اردلان
منبع: کتاب خداوند اشرف، از ظهور تا سقوط