آنالیز کمی و کیفی چهار صفحه توییتری منتسب به “مریم رجوی”نشان می‌دهد، برخلاف ادعای او در لیدری جریان برانداز و اعتراضی، کاربران توییتر از مطالب و صفحاتش بازدید و حمایت آنچنانی نکردند و فقط طیف خاص و متعصبی، افکار و ایدئولوژی این فرقه را دنبال و بازنشر کرده است.
مریم رجوی به عنوان یکی از منفورترین چهره‌های ایرانی در چند دهه اخیر در نزد ایرانیان شناخته می‌شود و گاهی که صدای اعتراض یا نارضایتی از داخل ایران بلند می‌شود به یک‌باره اعلام لیدری کرده و علاوه بر برعهده‌گرفتن برخی اغتشاش‌های داخلی، سعی در شعله‌ور کردن ناآرامی‌ها و نشان‌دادن خود به عنوان لیدر معترضان دارد. اقدامات نافرجامی که هیچ‌گاه به نتیجه نرسیده اما شخص مریم رجوی و هواداران محدودش به عنوان یکی از مخالفان جمهوری اسلامی، هیچ‌گاه از انجام آن منصرف نمی‌شوند.
اوج این تحرکات مجازی و واقعی، به دوران ناآرامی‌های پس از درگذشت مهسا امینی مربوط می‌شود که شاهد فعالیت و حضور چند برابری مریم رجوی در فضای مجازی به‌ویژه توئیتر شده بود.
گروه داده‌کاوی ایرنا به منظور رصد فعالیت مریم رجوی و هواداران آن در توییتر فارسی به انتشار یک سلسله گزارش درباره فعالیت و محتوای کمی و کیفی رجویون پرداخته است. در گزارش نخست، اکانت‌های توییتری مریم رجوی در بازه زمانی یک ساله از ۲۷ بهمن ۱۴۰۰ تا ۲۷ بهمن ۱۴۰۱ تجزیه و تحلیل شده و در گزارش‌های آتی، هشتگ‌های مورد حمایت این جریان و شبکه ارتباطی آن‌ها بررسی خواهد شد.
مریم رجوی چند اکانت توییتری دارد؟
مریم رجوی چهار حساب توییتری به زبان‌های فارسی، انگلیسی، عربی و فرانسوی در توییتر فارسی دارد که اکانت فرانسوی زبان، کمترین و اکانت عربی بیشترین تعداد دنبال‌کننده را دارد.
اکانت فارسی
حساب توییتری فارسی مریم رجوی از آذرماه ۱۳۹۲ فعال‌شده و تا کنون بیش از ۸ هزار توئیت منتشر کرده است. ۴۸ هزار و ۴۰۰ دنبال‌کننده در این اکانت مطالب رجوی را رصد می‌کنند و بعد از اکانت فرانسوی زبان، این حساب جزء کم فالوئرترین اکانت‌های توییتری او به شمار می‌رود. مریم رجوی در بیوگرافی همه صفحه‌های توییتری‌اش، خود را اینگونه معرفی کرده است: “رئیس‌جمهور منتخب شورای ملی مقاومت ایران برای دوران انتقال حاکمیت به مردم ایران”
حساب توییتری فارسی زبان رجوی، ۹ نفر را به طور اختصاصی دنبال می‌کنند که شامل “محمد محدثین، حمید عظیمی، مسلم فیلابی، سهیلا صادق، مهدی ابریشمچی و مهدی سامع” است.
اکانت عربی
حساب توییتری مریم رجوی به زبان عربی نیز از آذرماه (نوامبر ۲۰۱۳) آغاز به کار کرده و با ۱۰۴ هزار دنبال‌کننده، موفق‌ترین حساب توییتری رجوی در توییتر فارسی است. تعداد دقیق توییت‌های این صفحه ۷ هزار و ۱۳۱ توییت است که تقریبا مشابه و کمی کمتر از صفحه فارسی آن است. در میان پنج فالوئینگ مریم رجوی، سه حساب توییتری فرانسوی، فارسی و انگلیسی، یک اکانت خبری عربی و یک اکانت تائیدکننده توییتری وجود دارد.
اکانت انگلیسی
این اکانت رجوی از نظر تولیدمحتوا، فعال‌ترین حساب توییتری او به شمار می‌آید و با ۱۵ هزار و ۴۰۰ توئیت، تقریبا دو برابر اکانت فارسی و عربی تولیدمحتوا داشته است. ۷۹ هزار و ۶۰۰ نفر این صفحه را دنبال می‌کنند که بعد از صفحه عربی، بیشترین تعداد دنبال‌کننده را در میان صفحه‌های توییتری رجوی دارد.
قدیمی‌ترین اکانت توییتری مریم رجوی، حساب توییتری انگلیسی‌زبان آن است که از سال ۱۳۸۸ آغاز به فعالیت کرده است. بنابراین اکانت انگلیسی رجوی، قدیمی‌ترین، فعال‌ترین و بعد از اکانت عربی پرفالوئرترین حساب توییتری وی به شمار می‌رود که بیشترین تعداد فالوئینگ را با ۳۸ دنبال‌شونده در میان اکانت‌هایش دارد. “نانسی پلوسی”، “پاپ فرانسیس” و “حسین بروجردی” شاخص‌ترین دنبال‌شوندگان از سوی رجوی در توییتر انگلیسی زبان وی هستند.
اکانت فرانسوی
اکانت فرانسوی نیز مانند اکانت فارسی و عربی از سال ۱۳۹۲ عضویت در توییتر داشته و تقریبا به همان میزان یعنی ۸ هزار و ۲۸۹ توئیت، تولیدمحتوا کرده است. ۳۱ هزار و ۳۰۰ دنبال‌کننده این اکانت با وجود سکونت رجوی در فرانسه، کمترین تعداد فالوئر را در میان ۴ صفحه رجوی در توئیتر دارد و ۱۴ نفر از سوی رجوی در این صفحه دنبال می‌شوند؛ “محمد محدثین”، پاپ فرانسیس و سه صفحه دیگر توییتری رجوی، شاخص‌ترین فالوئینگ‌های او در میان این ۱۴ عضو هستند.
۱. آنالیز کمی و آماری اکانت فارسی مریم رجوی در توییتر
مریم رجوی با شناسه کاربری maryam_rajavi_p در توئیتر فارسی فعالیت دارد که آنالیز جزئی و دقیق‌تر حساب توئیتری او از نظر فعالیت، روند جذب فالوئر، محتوا و مقایسه با دیگر اکانت‌ها در ادامه آمده است:
الف: مشخصات کلی
مشخصات کلی حساب توییتری فارسی زبان مریم رجوی در بخش قبل ارائه شده است. نکته مهم درباره این اکانت نسبت به دیگر حساب‌های توییتری‌اش این است که اکانت فارسی‌زبان رجوی هم‌زمان و هم تعداد با اکانت عربی و فرانسوی تولید محتوا کرده و به عضویت توئیتر درآمده اما از نظر جذب فالوئر بعد از اکانت فرانسوی، کمترین تعداد دنبال‌کننده را دارد که نشان از تمایل کم فارسی‌زبانان به شخصیت و محتوای این فرد دارد.
ب: روند عضوگیری و جذب فالوئر
بررسی روند عضوگیری اکانت فارسی مریم رجوی در گراف زیر به خوبی نشان از افزایش تدریجی اعضای این صفحه در یکسال گذشته دارد اما نکته مهم آن است که اوج این عضوگیری بعد از رخدادهای مهسا امینی در شهریور و مهر ۱۴۰۱ رخ داده است.
۳۸ هزار عضو این اکانت در بهمن ۱۴۰۰ تا پایان شهریورماه ۱۴۰۱ و پیش از اعتراض‌ها چند ماه اخیر در ماجرای مهسا امینی به ۴۱ هزار عضو رسیده بود اما به یک‌باره جهش ناگهانی یافت و از مهر تا بهمن ۱۴۰۱ از ۴۱ هزار به ۴۸ هزار نفر افزایش پیدا کرد. این جهش ناگهانی می‌تواند ناشی از حمایت رباتیک و اعضای غیرواقعی باشد؛ ضمن آنکه می‌تواند به تمایل کاربران توییتر به حمایت از گروه مجاهدین خلق نیز مربوط باشد که نیاز به واکاوی دقیق‌تر این بازه زمانی است.
ج: روند فعالیت و انتشار محتوا
واکاوی تولیدمحتوا و انتشار توئیت‌ها در بازه یک ساله از روندی پرنوسان حکایت دارد اما در این گراف نیز به خوبی افزایش تحرکات مریم رجوی در تولیدمحتوای توییتری بعد از رخدادهای مهسا امینی قابل مشاهده است به‌گونه‌ای که متوسط تولید هفتگی اکانت فارسی‌زبان رجوی از حدود ۲۰ توئیت در هفته به بیش از ۶۰ توئیت در آبان‌ماه ۱۴۰۱ رسیده است.
د: مقایسه شاخص‌های کمی اکانت: فالوئر، لایک، فعالیت، بازنشر، تعامل و اصالت مطالب
در این بخش شاخصه‌های مختلف اکانت فارسی مریم رجوی با هم و در یک هفت ضلعی منتظم مورد بررسی قرار گرفته است:
موفقیت اصلی این اکانت در بازنشر شدن مطالب آن از سوی دیگر کاربران بوده که به طور واضح‌تر به بالا بودن ریتوئیت محتواهای مریم رجوی در اکانت فارسی زبان وی اشاره دارد. فعالیت اکانت دیگر، شاخصه مهم این اکانت بوده چنانچه بالاتر به آن اشاره شد، به طور متوسط حدود ۲۰ توئیت در هفته از سوی این اکانت منتشر شده که متوسط روزی ۳ توئیت را نشان می‌دهد که فعالیت قابل توجهی در توییتر محسوب می‌شود.
کمترین امتیاز این اکانت به امتیاز تعداد فالوئر مربوط می‌شود زیرا روند جذب فالوئر این صفحه در فاصله زمانی یکساله از ۳۸ به ۴۸ هزار عضو افزایش یافته که تقریبا ماهی کمتر از هزار عضو جذب کرده است. امتیاز لایک مطالب این صفحه نیز جالب توجه نبوده و نسبت به صفحه‌های پرفالوئر و پرلایک توئیتری، متوسط لایک‌های مریم رجوی به بیش از هزار لایک نرسیده است.
ه: اطلاعات آماری در مقایسه با دیگر اکانت‌های توئیتری
در جدول زیر مشخصات حساب توییتری مریم رجوی در مقایسه با دیگر اکانت‌ها و از نظر کمی مورد بررسی قرار گرفته است:
در میان ۵ میلیون اکانت فارسی‌زبان فعال و غیرفعال توئیتر فارسی، این اکانت رتبه ۳ هزار و ۵۳۲ را از نظر جذب فالوئر کسب‌کرده که با توجه به شخصیتی که رجوی برای خود در نظر گرفته، جایگاه خاصی به شمار نمی‌آید. نکته جالب در آنالیز این صفحه اینکه، در مدت یک سال فقط یک توئیت از سوی مریم رجوی بازنشر شده و عمده محتوای این اکانت، محتوای تولیدی بوده است.
متوسط هزار لایک و ۳۳ کامنت برای هر توئیت به خوبی نشان از تعامل کم و بی‌علاقگی کاربران دنبال‌کننده مریم رجوی در توییتر دارد؛ حتی این آمار ناچیز این شائبه را نیز در میان دنبال‌کنندگان رجوی محتمل می‌سازد که از میان ۴۸ هزار دنبال‌کننده‌اش، تعداد زیادی اکانت فیک، غیرفعال و حتی ربات وجود دارد.
۲. آنالیز کیفی و محتوایی اکانت فارسی مریم رجوی در توییتر
در این بخش تلاش‌شده جدا از توجه آماری و عددی به اکانت فارسی‌زبان مریم رجوی، محتوا و مضامین مطرح‌شده در این حساب به طور دقیق و با استفاده از سامانه پایشگر شبکه‌اجتماعی استخراج و ارائه شود:
الف: گراف ابرنمای تگ‌های پرتکرار
گراف ابرنمای توئیت‌ها به طور مشخص کلمات و اصطلاحات پرکاربرد پرتکرار کاربر را در بازه زمانی یکساله نشان داده است:
“خامنه‌ای” برجسته‌ترین کلیدواژه ای است که مریم رجوی در توئیت‌هایش به آن اشاره کرده و رهبر معظم انقلاب را مورد اشاره قرار داده است. سپاه پاسداران، دانشگاه‌ها، شورای ملی، شورای امنیت ملل، پارلمان اروپا و شورای ملت مقاومت از جمله نهادها و سازمان‌های داخلی و خارجی است که در توئیت‌های رجوی به طور ویژه و زیاد از آن یاد شده است.
عبارات براندازانه رجوی نیز در قالب کلماتی چون رژیم ولایت، علیه بشریت، استبداد دینی، دین و دولت، دیکتاتوری دینی، مرگ بر دیکتاتور و جدایی دین، در محتوای منتشر شده رجوی خود را بروز داده است.
اشاره به مشاغل و طیف‌های مختلف اجتماعی از جمله زنان و جوانان، زنان و مردان، زن و مرد، زن ایرانی، علیه زنان، زنان شجاع، جامعه جهانی، زن ستیز، نیروهای سرکوبگر نیز از جمله عبارات استفاده‌شده از سوی رجوی بوده؛ همان‌گونه که قابل مشاهده است بیش از هر چیز به زنان اشاره دارد.
ب: گراف ابرنمای هشتگ‌های پرتکرار
در میان هشتگ‌های مورد استفاده در توئیت‌های مریم رجوی نیز می‌توان به هشتگ‌های «مرگ بر ستمگر چه شاه باشه چه رهبر، آزدی، آزادی، آزادی، شورای ملی مقاومت ایران، کانون‌های شورشی، آری به جمهوری دموکراتیک، نه شاه نه شیخ، زنان نیروی تغییر، قیام تا سرنگونی، انحلال سپاه پاسداران و مجاهدین» خلق اشاره کرد که تکرار و برجستگی بیشتری داشته‌اند.
برخی هشتگ‌های غیراختصاصی از جمله “مهسا امینی، روز جهانی زن، دادخواهی، پیروزی عدالت، نه به اعدام، منوچهر هزارخانی، روز دانشجو، قتل‌عام ۶۷، ایران قیام آزادی” نیز در توئیت‌های رجوی پرتکرار بوده که نشان از تنوع و تکثر هشتگ‌های مورد استفاده رجوی در توئیت‌های فراوانش داشته است.
تحلیل کمی و کیفی این هشتگ‌ها در گزارش مجزا و اختصاصی دیگر ارائه خواهد شد.
ج: تحلیل مضمون توئیت‌های پرلایک و پر بازنشر
تحلیل مضمون توئیت‌های پرلایک مریم رجوی در این بخش با نمونه‌گیری از توئیت‌های پرلایک و پربازنشر وی انجام شده است:
موضع‌گیری علیه سازمان‌های نظامی، اطلاعاتی و شخص رئیس‌جمهوری از اصلی‌ترین و پرتکرارترین مضامینی است که مریم رجوی در توئیت‌هایش برآن تاکید و تکرار داشته است. مخالفت با اعدام “محسن شکاری و مجیدرضا رهنورد” با ۲۷.۲۷ درصد دومین مضمون پرتکرار مطرح شده در میان محتواهای منتشرشده از سوی رجوی بوده است.
حمایت و همکاری با حزب جمهوری‌خواه آمریکا و انتشار گزارش ملاقات پمپئو با فرقه رجوی و همچنین بخشی از اقدامات کنگره آمریکا، از جمله مهمترین مضامینی است که از نزدیکی رجوی با جمهوری‌خواهان آمریکا حکایت دارد. حمایت از اتحاد و دعوت به اعتراض که هم‌زمان با ناآرامی‌های شهریور و مهر ۱۴۰۱ در ایران صورت گرفته یکی دیگر از مضامین مطرح در توئیت‌های رجوی بوده که به طور آشکار مردم را علیه نظام تحریک کرده است.
اتهام زن‌ستیزی و خشونت علیه زنان از دیگر مضامین مریم رجوی است که با توجه به درگذشت مهسا امینی به شدت بر آن تاکید و آن را نماد ظلم علیه زنان ایرانی خوانده است.
۳: بررسی احتمال ربات‌بودن اکانت توییتری مریم رجوی
در این بخش احتمال رباتیک بودن اکانت مریم رجوی با استفاده از سامانه و به روش هیستوگرام فعالیت و توزیع زمان بررسی شده است:
در هیستوگرام توزیع زمان بین مطالب، فاصله زمانی دو توئیت متوالی بررسی و به عنوان شاخصی برای ربات بودن اکانت در نظر گرفته می‌شود. هرچه فاصله زمانی توئیت‌ها کمتر باشد احتمال ربات بودن اکانت بیشتر است. در این بخش نیز با احتساب ۱۱ درصدی به فعالیت حساب توئیتری مریم رجوی، احتمال ربات بودن آن رد می‌شود.
در هیستوگرام، فاصله زمانی نیز فاصله زمانی یک فعالیت تا فعالیت بعدی بررسی شده است که با احتساب میزان فعالیت بر اساس زمان، احتمال ربات بودن حساب توئیتری رجوی ۱۹ درصد و شائبه ربات بودن آن تائید نمی‌شود.
۴: نقشه روز و ساعت فعالیت اکانت مریم رجوی
در این بخش از گزارش، زمان فعالیت اکانت مریم رجوی تحلیل و بررسی شده است. در این نمودار تعداد فعالیت کاربر به تفکیک ساعت و روز هفته در بازه زمانی مشخص شده گروه‌بندی شده است: بیشترین میزان فعالیت اکانت فارسی مریم رجوی روزهای شنبه، دوشنبه، چهارشنبه و پنج‌شنبه بوده و کمترین فعالیت در روزهای یکشنبه، سه‌شنبه و جمعه انجام شده است.
از نظر ساعت انتشار نیز تقریبا هیچ توئیتی در بازه زمانی ۲ شب تا ۱۰ صبح منتشر نشده و عمده توئیت‌های رجوی در ساعت عصر روزهای یادشده و در فواصل زمانی ۱۴ تا ۲۲ بوده است.
۵: شبکه فعالیت اکانت مریم رجوی(بازنشرشوندگان و بازنشرکنندگان)
در بخش آنالیز شبکه ارتباطی، ارتباط کاربران اینستاگرام، تلگرام و توییتر به ترتیب بر اساس کامنت‌های کاربران، پست‌های فورواردی و ریتوئیت‌های کاربران برای یکدیگر تعیین می‌شود. از آنجایی‌که رجوی علاقه‌ای به ریتوئیت محتوای دیگر کاربران ندارد، بیشتر شبکه ارتباطی این اکانت به بازنشرکنندگان آن مربوط می‌شود.
“نبرد آخرین، لطفینی، رمضانعلی۲، ماریا تاعی، فریدون احمدی، غلامرضا ۱۳۴۶ و داوودا” هفت بازنشرکننده اصلی محتوای رجوی در یکسال اخیر بوده‌اند که بین ۱۴۳۶ تا ۲۴۵۶ توئیت وی را بارنشر کرده بودند.
مشروح شبکه ارتباطی این اکانت در گزارش‌های آتی بررسی خواهد شد.
جمع‌بندی
۱. مقایسه اکانت‌های فارسی، عربی، انگلیسی و فرانسوی مریم رجوی در توییتر نشان می‌دهد اکانت انگلیسی‌زبان او قدیمی‌ترین و فعال‌ترین صفحه مریم رجوی در تولیدمحتواست. صفحات فارسی، عربی و فرانسوی از نظر کمی به طور مشابهی تولیدمحتوا کرده و در یک زمان منتشر شده‌اند. رونق بیشتر اکانت انگلیسی و رونق کمتر اکانت فارسی بیانگر محبوبیت بیشتر مریم رجوی در میان انگلیسی‌زبانان و محبوبیت کمتر در میان فارسی‌زبانان است.
۲. آنالیز کمّی حساب توییتری فارسی مریم رجوی نشان می‌دهد که این اکانت بیشترین امتیاز را از اصالت مطالب و تولیدمحتوای اورجینال کسب کرده و تمایلی به بازنشر مطالب دیگران ندارد. از سوی دیگر، کمترین امتیاز این اکانت، به جذب لایک و فالوئر انبوه بوده به‌ویژه اینکه مریم رجوی تلاش دارد خود را لیدر جریان معترض نشان دهد اما محتوای منتشرشده از وی از نظر میزان لایک و بازنشر، توجه آنچنانی را بر نمی‌انگیزد و تعداد بازدیدکنندگان فارسی‌اش هنوز به ۵۰ هزار دنبال‌کننده نرسیده است.
۳. تحلیل مضمون توئیت‌های پرلایک مریم رجوی در بازه زمانی یکساله نشان می‌دهد پرتکرارترین مضمون توئیت‌های رجوی به هجمه علیه نهادهای اطلاعاتی و نظامی از جمله سپاه پاسداران مربوط بوده؛ همکاری با حزب جمهوری‌خواه آمریکا و دعوت به اعتراض و براندازی از دیگر مضامین پرتکرار مطرح شده از سوی رجوی در حساب توییتری فارسی‌زبان وی بوده است.
