کتاب “رازهای سازمان؛ تاریخ شفاهی سازمان مجاهدین خلق” به کوشش جواد موگویی دربرگیرنده تعدادی گفتگو در این باره است و توسط انتشارات امیرکبیر منتشر شده است.
کتاب “رازهای سازمان؛ تاریخ شفاهی سازمان مجاهدین خلق” با تلاش‌های جواد موگویی در قالب مصاحبه‌هایی با چند چهره مبارز و مرتبط با این سازمان تدوین شده است.
این اثر سعی دارد نگاهی تاریخی به سازمان مجاهدین خلق ایران بیندازد و با استفاده از دیدگاه‌های افراد نزدیک به سازمان و درگیر در فعالیت‌های آن، تصویری از درون سازمان ارائه دهد. راویان مصاحبه های کتاب شامل افرادی همچون احمد عزت‌شاهی، احمدرضا کریمی، سعید شاهسوندی، کریم رستگار و سید مهدی غنی هستند که هر یک از زوایای مختلفی به سازمان و تجربیات خود از حضور در آن پرداخته‌اند.
نگاهی به سازمان مجاهدین خلق
سازمان مجاهدین خلق ایران در دهه ۱۳۴۰ به عنوان یکی از گروه‌های مبارز علیه رژیم پهلوی تأسیس شد و با هدف برپایی حکومتی اسلامی بر اساس ایدئولوژی مبارزه محور و مارکسیستی-اسلامی، فعالیت خود را آغاز کرد. اعضای این سازمان به واسطه درک مشترکی از شرایط سیاسی و اجتماعی ایران، به مبارزه‌ای جدی و مخفیانه علیه حکومت شاه پرداختند. این سازمان در سال‌های پیش از انقلاب اسلامی با فعالیت‌های تروریستی و مسلحانه به مبارزه ادامه داد و با توجه به روش‌ها و شیوه‌های خاص مبارزاتی، توانست در بین برخی جوانان جایگاه خاصی بیابد. با این حال، پس از انقلاب اسلامی، تحولات زیادی در ساختار و خط مشی سازمان به وجود آمد که به فاصله‌گیری و درگیری آن با جمهوری اسلامی انجامید.
بررسی تاریخچه سازمان از زبان اعضا
کتاب “رازهای سازمان” با نگاهی دقیق و جست‌وجوگرانه به ابعاد مختلف سازمان از دیدگاه اعضا و فعالان آن پرداخته است. مصاحبه‌شوندگان هر یک روایت‌های متفاوتی از روند فعالیت‌ها، استراتژی‌ها، و فراز و فرودهای سازمان مجاهدین خلق بیان می‌کنند. احمد عزت‌شاهی و احمدرضا کریمی از جمله کسانی هستند که از مراحل اولیه شکل‌گیری سازمان و رویکردهای ایدئولوژیک آن سخن می‌گویند. از دیدگاه این افراد، سازمان در آغاز با باور به آرمان‌های اسلامی و اصول مبارزه طبقاتی به میدان آمد، اما با گذشت زمان و در مواجهه با مشکلات داخلی و خارجی، دچار انحراف و بحران شد.
نظرات سعید شاهسوندی و تجربه‌های دردناک
یکی از مصاحبه‌شوندگان این کتاب، سعید شاهسوندی است که دیدگاه‌های ویژه‌ای در خصوص دگردیسی سازمان و چالش‌های ایدئولوژیک آن مطرح می‌کند. شاهسوندی از جمله افرادی است که به واسطه قرار گرفتن در موقعیت‌های حساس درونی سازمان، به تجربیاتی دست یافته که در جای خود برای تحلیل دقیق‌تر سازمان اهمیت بسیاری دارند. او به مسائلی همچون اختلافات داخلی، فشارهای روانی و رفتارهای غیرانسانی که در ساختار سازمان مجاهدین خلق رخ می‌دهد، اشاره دارد و روند فاصله‌گیری خود از آن را تشریح می‌کند. شاهسوندی بر این باور است که سازمان در طول زمان به تدریج از اهداف و ارزش‌های اولیه خود دور شد و این انحرافات به سرکوب هرگونه انتقاد داخلی منجر شد.
چالش‌های ایدئولوژیک و تزلزل هویتی
کتاب مورد اشاره همچنین به چالش‌های ایدئولوژیک و بحران هویتی سازمان می‌پردازد که پس از انقلاب اسلامی و اختلاف با نظام جمهوری اسلامی شدت گرفت. با توجه به دیدگاه‌های مصاحبه‌شوندگان، سازمان پس از انقلاب دچار نوعی سرگشتگی ایدئولوژیک شد. افرادی مانند کریم رستگار و سید مهدی غنی این موضوع را مطرح می‌کنند که سازمان در سال‌های اولیه پس از انقلاب، برای حفظ بقا و اثرگذاری سیاسی، دست به تغییراتی در مواضع ایدئولوژیک و استراتژی‌های مبارزاتی خود زد. این تغییرات که شامل سازگاری با اصول سوسیالیستی و حتی همسویی با حکومت‌های خارجی بود، باعث از دست رفتن اعتماد داخلی و شکاف‌های عمیق درون سازمان شد.
سازمان و تقابل با جمهوری اسلامی
یکی از مسائل اصلی و مورد بحث در کتاب، نحوه تقابل سازمان مجاهدین خلق با جمهوری اسلامی و پیامدهای این تقابل است. بسیاری از مصاحبه‌شوندگان به دلایل و عوامل این تقابل می‌پردازند. احمدرضا کریمی و احمد عزت‌شاهی به شکل‌گیری اختلافات اساسی و سیاسی بین سازمان و جمهوری اسلامی اشاره دارند و معتقدند که سازمان در تلاش برای تصاحب قدرت و عدم پذیرش اصول انقلابی جمهوری اسلامی، به رویکردهای تندروانه‌تر و مسلحانه روی آورد. این رویکرد منجر به درگیری‌های خونین و پیامدهای تلخی برای هر دو طرف شد و تأثیرات عمیقی بر فضای سیاسی و اجتماعی ایران بر جای گذاشت.
نقد و بررسی کتاب
“رازهای سازمان” به عنوان یک اثر تاریخ شفاهی، توانسته بخشی از تاریخ پنهان و مبهم سازمان مجاهدین خلق را آشکار سازد. با این حال، برخی نقدها نیز به کتاب وارد است. یکی از انتقادات اساسی به کتاب، احتمال جهت‌گیری‌های شخصی مصاحبه‌شوندگان و حتی خود گردآورنده است که ممکن است بر صحت و بی‌طرفی روایت‌ها تأثیرگذار باشد. با وجود این، کتاب از نظر محتوایی و روش گردآوری اطلاعات، یکی از مهم‌ترین منابع برای مطالعه سازمان مجاهدین خلق و تاریخ سیاسی ایران در دهه‌های گذشته به شمار می‌رود.
کتاب “رازهای سازمان؛ تاریخ شفاهی سازمان مجاهدین خلق” تلاشی است در جهت آشکارسازی لایه‌های پنهان و پیچیده یک سازمان انقلابی که نقش مهمی در تاریخ سیاسی ایران داشته است. جواد موگویی با انتخاب شیوه‌ای مصاحبه‌محور و گفت‌وگو با افرادی که در درون و بیرون سازمان قرار داشته‌اند، سعی کرده است به عمق رویدادها و چالش‌های سازمان دست یابد. این کتاب می‌تواند برای خوانندگانی که علاقه‌مند به تاریخ معاصر ایران و تحولات سیاسی پیچیده آن هستند، جذاب باشد.
