نخست وزیر عراق نوری المالکی در سخنرانی خود در روز آغاز سال نو و جشن انتقال رسمی کنترل منطقه سبز بغداد به حکومت عراق اعلام کرد که روز اول ژانویه ” روز حاکمیت” است و به هم وطنان خود برای بردباری بسیارشان تبریک گفت. او همچنین هشدار داد که گروه مخالف ایرانی با نام مجاهدین خلق، دیگر نمی توانند در خاک عراق پایگاهی داشته باشند.
از نظر برخی شاهدان غربی در بغداد، به نظر می رسید برای المالکی عنوان کردن چنین چیزی کمی عجیب به نظر می رسید، گویی مهم ترین موضوع آن روز را عنوان می کرد. مجاهدین خلق گروهی مبهم است که برای حملاتش به ایران در دهه ی 80 و 90 میلادی، هنگامی که ایران و عراق در جنگ شدیدی علیه هم بودند، مشهور است. اما زمان تهاجم به عراق در سال 2003، مجاهدین خلق خلع سلاح شدند و در قرارگاه خود در 80 مایلی شمال بغداد محدود شدند و تحت حفاظت نیروهای امریکا درآمدند. گروه شدیداً تهدیدی فوری برای امنیت عراق است و حتی این گروه به طور ویژه ای به چالش هایی که عراق در پیمان امنیتی جدیدش با امریکا روبرو است، مربوط می شود.
اما هنگامی که ارتش امریکا رسماً کنترل کمپ اشرف را در روز اول ژانویه به حکومت عراق انتقال داد، ناگهان سرنوشت مجاهدین خلق مهم شد،این گروه برای دو متحد بزرگ عراق یعنی ایران و امریکا منبع اختلافات است، این دو کشور به نحو رو به رشدی برا ی تأثیر در عراق رقابت می کنند در حالی که حکومت شیعه مذهب پس از صدام حسین در بغداد استقلال خود را به دست می آورد. هر سه این کشورها سازمان مجاهدین خلق را سازمانی تروریستی می شناسند. ایران می خواهد که گروه برا ی بازداشت شدن تحویل داده شود. اما امریکا متعهد شده است که حقوق این گروه را تحت قوانین بین المللی تأمین کند.
اکنون پرسش فقط این نیست که با 3500 تن ایرانی کمپ اشرف چه کنند؟ بلکه این که چه کسی درباره ی ان ها تصمیم می گیرد؟ روابط گذشته ی امریکا با گروه نشان می دهد که کنوانسیون ژنو تنها دلیل واشنگتن که احتمالاً نمی خواهد مجاهدین را به این زودی ها به گرگ ها بسپارد، نیست. اما چقدر واشنگتن روی این موضوع سرمایه گذاری کرده است؟ پاسخ این سئوال در چگونگی برخورد بغداد با گروه خفته است. مجاهدین خلق در سال های 60 در ایران بر پایه ی یک ایدئولوژی مبتنی بر مارکسیسم و اسلامیسم بنیان نهاده شده و در سال 1979 در انقلاب اسلامی ایران همراه با پیروان آیت ا.. خمینی وارد عمل شد و در بحران تسخیر سفارت امریکا در تهران به آنها یاری رساند. اما در سال های بعد آن ها با آیت ا.. خمینی درگیر شدند و به دنبال آن جمهوری اسلامی به کشتن و زندانی کردن در تبعید هزاران نفر از اعضای گروه پرداخت.
در سال 1986، مجاهدین در کمپ اشرف واقع در استان شرقی دیاله،مستقر شدند و شروع کردند به دریافت کمک مالی و نظامی و حفاظتی از صدام حسین تا بتوانند حملاتی در طول مرزهای ایران به راه اندازند. علیرغم موقعیت مجاهدین در فهرست تروریستی امریکا از سال 1997 و گزارش های اعضای سابق درباره ی رفتارهای فرقه ای و ناقض حقوق بشر در کمپ اشرف، مجاهدین حمایت هایی را از برخی جایگاه های شگفت آور خارج به دست آورده اند – به ویژه از زمان تهاجم امریکا به عراق، با جا کردن خود به عنوان اپوزیسیون موفق علیه رژیم ایران.
” گری سیک”، یک کارشناس خلیج فارس در بخش مؤسسه ی خاورمیانه دانشگاه کلمبیا و نویسنده ی ” همه چیز فرو می ریزد ” مواجه ی تراژیک امریکا با ایران ” می گوید:” آن ها از هر دسته افرادی برا ی امضای دادخواست هایشان امضا می گیرند. در بسیاری موارد، نمایندگان کنگره نمی دانند چه چیزی را امضا می کنند.
آنها شدیداً باهوش هستند و در لابی ها و تبلیغات شان در کنگره ی امریکا بسیار مؤثر عمل می کنند.” اما سیک اضافه می کند که برخی دیگر از نمایندگان کنگره ” کاملاً آگاه هستند از این حقیقت که مجاهدین در فهرست سازمان های تروریستی هستند اما کاملاً مایل هستند که روی خود را از حقیقت برگردانند. برای گروهی که فکر می کنند جایگزین دمکراتیک رژیم ایران است.”
بخش سیاسی سازمان مجاهدین خلق، یعنی شورای ملی مقاومت، در واشنگتن برنامه های جمع آوری کمک مالی برگزار کرده است. یکی از سخنگوهای سابق گروه، علیرضا جعفرزاده، اکنون به عنوان تحلیل گر امور خارجی در فاکس نیوز خدمت می کند. رهبر گروه مریم رجوی، کمپین تبلیغاتی مؤثر را از پاریس به راه انداخته است تا حمایت گروهی از پارلمانترهای اروپایی را برا ی حذف گروه از فهرست تروریستی و مخالفت علیه بسته شدن کمپ اشرف، جلب کند.
حتی برخی عراقی ها در بازنگه داشتن کمپ اشرف فوایدی می بینند. صالح المطلق، عضو سنی پارلمان عراق از جبهه ی گفتگوی ملی” می گوید:” ما با ایران تفاوت های بسیاری داریم و ایران عمیقاً درگیر مسائل عراق است. پس من فکر نمی کنم عاقلانه باشد که مقاومت ایرانیان را خاتمه بدهیم. برا ی امریکایی ها تسلیم کردن مجاهدین به حکومت عراق اشتباه بزرگی است.”
با این وجود، از بیشتر جنبه ها، مجاهدین خلق بیشتر از آن که برای حکومت عراق شناخته شده است برای مردم شناخته شده نیست. المالکی در سخنرانی خود در روز آغاز سال نو تصریح کرد که مجاهدین خلق ” شرایط حفاظت شده ” خود را از دست خواهد داد. وی گفت:” این گروه به عنوان سازمان تروریستی شناخته شده است. و دیگر نمی تواند از امروز به بعد در خاک عراق عمل کند چرا که این گروه بحران سیاسی را باعث شده است که مغایر قانون اساسی است.. من هرگز هیچکدام از افراد را مجبور به بازگشت به کشورش نمی کنیم… اما عراق نمی تواند پایگاهی برای آن ها باشد.”
اقدام به اخراج مجاهدین خلق با مخالفت هواداران روبرو شد اما قولی که برای بازنگرداندن آن ها به ایران داده شد از سوی حامیان گروه و نهادهای حقوق بشری با استقبال روبرو شد.
ماه ها شورای ملی مقاومت ایران تظاهرات هایی را در نیویورک، ژنو، واشنگتن برای اعتراض علیه انتقال احتمالی ساکنان کمپ اشرف به ایران برگزار کردند. تصمیم المالکی برای تحویل ندادن آن ها به ایران، ممکن است نشانگر پیروزی کوچک امریکا باشد.
در حالی که دولت امریکا درباره ی موضوع کمپ اشرف نسبتاً سکوت کرده است، و شیوه ی واشنگتن کاملاً منفعل هم نیست. سفارت امریکا در بغداد در گزارش خبری خود در اول ژانویه گفت از زمان تحویل رسمی،تعداد نامشخصی از نیروهای امریکایی در کمپ اشرف مانده اند. این گزارش اعلام کرد نیروهای امریکایی در کمپ اشرف باقی خواهند ماند تا حکومت عراق را در تأمین رفتار انسانی با ساکنان کمپ اشرف یاری کنند.” بنابراین گزارش حکومت عراق تضمین ها ی کتبی را ارائه کرد مبنی بر این که بنا بر قوانین عراق رفتار می شود و حکومت امریکا در حل مشکلات آینده ی گروه مشارکت خواهد داشت. مقامات سفارت امریکا از توضیح آن که آینده ی آن ها چگونه خواهد بود سرباز زدند.
المالکی، درست دو روز بعد از اظهاراتش درباره ی مجاهدین، برای یک دیدار دیپلماتیک به ایران سفر کرد – این چهارمین سفر وی پس از حضورش در سمت نخست وزیری است. از نخست وزیر عراق انتظار می رفت که سعی کند بیم امکان استفاده از خاک عراق برای حمله به ایران را تسکین دهد. او قول داده است که چنین اتفاقی رخ نخواهد داد. اما هنوز مشخص نیست که برای مجاهدین چه چیز در چنته دارد.
ابیگل هاوسلوهنر – مجله تایم