Kryeministri Edi Rama ka dhënë së fundmi një intervistë për “New York Times”, ku ka folur për sulmet e përsëritura kibernetike në Shqipëri nga Irani.
Artikulli:
Klientët e një prej bankat më të mëdha të Shqipërisë u tronditën pak para Krishtlindjeve kur në celularët e tyre u shfaq një tekst i shkurtër: “Llogaria juaj është bllokuar. Gjendja e llogarisë tuaj është zero. Faleminderit.”
Mesazhet, të cilat rezultuan të rreme, sinjalizuan hapjen e një fronti të ri përçarës në atë që autoritetet shqiptare, Shtetet e Bashkuara dhe NATO e kanë identifikuar si një sulm të madh kibernetik të orkestruar nga Irani.
“Është një sulm, agresion kundër sovranitetit të një vendi nga një shtet tjetër,”- e nisi fjalën e tij kryeministri Rama, duke i quajtur sulmet “absolutisht të njëjta me një agresion ushtarak konvencional vetëm me mjete të tjera.”
Sulmi e ka përfshirë Shqipërinë, një komb ballkanik me më pak se tre milionë banorë, në një vorbull pasigurie dhe e ka zhytur atë në beteja të mëdha gjeopolitike që përfshijnë Iranin, Izraelin dhe Shtetet e Bashkuara. Arsyeja e sulmeve, të cilat filluan me një depërtim të fshehtë në serverët e qeverisë në vitin 2021, por që filluan të shkaktojnë përçarje të dukshme vetëm vitin e kaluar, që duket të ketë shkak nga strehimi i Muxhahedinëve, të njohur si M.E.K., një grup i fshehtë disident iranian.
Gjithashtu, një rol luan politika e polarizuar e Uashingtonit. I punësuar nga qeveria shqiptare për të hetuar, Microsoft, në një raport mbi sulmin, ia atribuoi atë me “besim të lartë” aktorëve të sponsorizuar nga qeveria iraniane, duke identifikuar M.E.K. si “objektivin kryesor”. Fushata kundër Shqipërisë, shton raporti, ishte ndoshta hakmarrje për sulmet kibernetike që Irani percepton se ishin kryer nga Izraeli dhe Mujahedden Khalq.
Një logo e stampuar në dokumentet konfidenciale shqiptare të zbuluara nga sulmuesit paraqet një shqiponjë që pre në simbolin e një grupi hakerash të njohur si ‘Predatory Sparroë’ – të cilin Irani e fajëson për sulmet në rrjetet e veta kompjuterike – brenda një Ylli të Davidit.
‘Predatory Sparrow’ ka marrë përgjegjësinë për një numër sulmesh të sofistikuara kundër objektivave iraniane, përfshirë kompaninë shtetërore të transmetimit. Shqipëria, e cila ka një popullsi të madhe, kryesisht laike myslimane, ndërpreu marrëdhëniet me Republikën Islamike të Iranit në shtator, duke dëbuar diplomatët e saj në përgjigje të asaj që ekspertët thonë se është sulmi kibernetik më shkatërrues në Evropë ndaj një anëtari të NATO-s që nga viti 2007, kur Rusia sulmoi kompjuterin. rrjetet në Estoni.
Sulmi ndaj Shqipërisë jo vetëm që ka ndërprerë punën e qeverisë dhe tentoi të minonte besimin tek institucionet financiare – duke paralajmëruar një kërcënim i madh për vendin që u fut në luftë civile në 1997 pas kolapsit të skemave piramidale– por gjithashtu ka përfshirë rrjedhjen e një sasie të madhe të informacionit konfidencial.
Të dhënat e dala përfshijnë emrat dhe adresat e më shumë se një mijë informatorëve të fshehtë të policisë; trafiku i postës elektronike të kreut të shërbimit inteligjent, SHISH, të një ish-presidenti (Ilir Meta) dhe të ish-shefit të Policisë (Gledis Nano); dolën gjithashtu edhe informacionet bankare të më shumë se 30,000 personave.
Graviteti i sulmit të gjerë ka paraqitur një provë të ndërlikuar për NATO-n, anëtare e së cilës Shqipëria është dhe gëzon mbrojtje nën angazhimin e aleancës për mbrojtjen kolektive. Neni 5, gurthemeli i aleancës, thotë se “një sulm i armatosur” kundër cilitdo prej aleatëve në Evropë ose Amerikën e Veriut “do të konsiderohet si një sulm kundër të gjithëve”. Sulmet kibernetike, tha Rama, janë një formë tjetër agresioni dhe shpjegoi pse Shqipëria nuk kishte thirrur në nenin 5.
“Si të përgjigjet aleanca? Duke sulmuar vendin e përcaktuar përmes kibernetike, duke përdorur mjete ushtarake apo me çfarë?,”- tha ai.
Sulmi ndaj Shqipërisë filloi në vitin 2021 kur hakerët depërtuan në një kompjuter të pambrojtur të administratës dhe më pas u zgjeruan. Ata arritën të shkarkonin sasi të mëdha të dhënash dhe më pas mbuluan verën e kaluar duke nxjerrë informacione të përzgjedhura, shumica e tyre sekrete, në një kanal të shërbimit të mesazheve Telegram të quajtur ‘Drejtësia e Atdheut’. Pasi kuptuan se vrimat në mbrojtjen e Shqipërisë ishin mbyllur, hakerët iu kthyen sektorit privat, duke goditur të paktën një bankë të madhe, me mesazhe të rreme të llogarive të zbrazura dhe duke lëshuar informacione konfidenciale personale bankare.
“Vazhdon e vazhdon. Ky është një sulm terrorist i krijuar për të krijuar panik, për të krijuar frikë, për të nxitur pasigurinë dhe për t’i bërë njerëzit të besojnë se asgjë nuk është nën kontroll. Ata kanë vendosur bomba kudo, pa asnjë model të qartë se kur dhe ku do të shpërthejnë këto bomba më pas,”- u ankua Rama.
Por objektivi përfundimtar i sulmit duket mjaft i qartë. Kanali Homeland Justice ka shfaqur postime të rregullta duke denoncuar M.E.K., grupin opozitar iranian, si terroristë dhe duke kërkuar që Shqipëria të mbyllë kampin ose të përballet me kaos të mëtejshëm.
“Është një sulm – një agresion kundër sovranitetit të një vendi nga një shtet tjetër,”-shtoi Rama.
Për të reduktuar rrezikun e panikut, qeveria shqiptare ndaloi mediat të publikojnë informacionin e rrjedhur në kanalin “Drejtësia e Atdheut”. Shtetet e Bashkuara kanë dërguar ekspertë nga F.B.I. dhe agjenci të tjera, pasi Rama tha: Sigurisht që do të donim të shihnim qeverinë e SHBA-së të bëjë më shumë, të ndihmojë më shumë dhe të jetë më e pranishme për të na ndihmuar për të ndërtuar mbrojtjen më të mirë të mundshme kibernetike”.
Izraeli, i cili ka përvojë të gjerë në trajtimin e kërcënimeve iraniane, po ndihmon gjithashtu.
Por këto përpjekje, sipas Gentian Progni, një ekspert i sigurisë kibernetike në Tiranë, lanë hakerë të dyshuar iranianë të fshiheshin në rrjetet e Shqipërisë të paktën deri në fund të janarit. Ai vuri në dukje se ata postuan në internet një dokument identifikimi qeveritar të krijuar më 29 janar.
“Na u tha se hakerat nuk ishin më brenda sistemit, por ne mund të shohim se ata janë ende atje”, tha Progni në një intervistë muajin e kaluar.
“Kjo është një rrëmujë e madhe dhe më serioze nga sa mendon dikush.”
Ka disa shenja që tregojnë se aktorë të tjerë përveç shtetit iranian kanë qenë të përfshirë. Kanali i mirëfilltë Drejtësia e Atdheut ka theksuar vazhdimisht se objektivi i tij nuk janë shqiptarët e zakonshëm, por M.E.K. dhe qeveria shqiptare për refuzimin e dëbimit të grupit.
Qeveria shqiptare ka rezistuar dhe ka refuzuar të dëbojë M.E.K.
“Të bësh këtë do të ishte “turpi më i madh” për një vend me një histori të gjatë të strehimit të refugjatëve që askush tjetër nuk i dëshiron, duke përfshirë mijëra afganë në 2021,”-shtoi Rama.
Por ai u ankua se M.E.K. nuk ishin “njerëz të lehtë, sinqerisht” dhe se grupi kishte shkelur një marrëveshje që do të përmbahej nga përdorimi i Shqipërisë si “një strehë e sigurt për të kryer aktivitet politik kundër regjimit iranian”.
Në vend të kësaj, grupi ka organizuar ngjarje të profilit të lartë në Shqipëri që synojnë të grumbullojnë opozitën ndaj Teheranit, duke përfshirë një mbledhje vjetore të quajtur Samiti Botëror i Iranit të Lirë, folësit e të cilit me pagesë kanë përfshirë mbështetës të shquar amerikanë si Rudolph W. Giuliani, një ish-kryetar bashkie dhe dikur avokat personal i ish-presidentit Donald J. Trump.
“Disidentët iranianë, kanë “miq në Capitol Hill që lobojnë për ta,”-shtoi Rama, por tani janë urdhëruar të ndalojnë aktivitetet publike kundër Iranit. Aq sa M.E.K. anuloi edhe ngjarjen e Iranit të Lirë vitin e kaluar.
“Nuk ka më nga këto takime. Shpresojmë që ata të mos provojnë më sepse nuk është e dobishme për këtë vend dhe ata duhet ta pranojnë këtë gjë,” përfundoi Rama.