برگرفته از تحقیق دانشگاهی:
دکترمهدی نطّاق پور(استاد مشاور و عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین)
وحید حاجی سلطانی (کارشناس علوم اجتماعی)
– دستاوردها و پیامدها
به هر حال این عملیات، به انجام رسید، این عملیات برای جمهوری اسلامی ایران، علیرغم یکسری خسارات مالی و تجهیزاتی و از دست رفتن تعدادی از نیرو های رزمنده، منافع و دستاوردهای عدیده ای داشته است. حوزه دستاورد های عملیات مرصاد شبیه هر عملیات بزرگ دیگری می توان به دو حوزه دستاوردهای داخلی و تاثیرات و دستاوردهای خارجی تقسیم کرد. ضمن اینکه در این بخش سعی شده است تا پیامدهای این عملیات – و عملیات فروغ جاویدان –برای سازمان مجاهدین نیز بیان شود.
– دستاوردهای داخلی عملیات مرصاد:
الف(تحکیم ثبات داخلی نظام و مشروعیت آن در بعد کارآمدی نظامی.
با طولانی شدن جنگ، معمولا نیروهای طرف های درگیر تحلیل رفته و به نوعی با بحران ثبات مواجه می شوند. در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، باعنایت به این که مردم، نظام جمهوری اسلامی را حاصل تلاش های خویش و خون جوانان ملت می دانستند، نظام به هیچ عنوان با بحران ثبات و خلاء مشروعیت در میان مردم انقلابی خویش مواجه نشد. معدود ناراضیان نظام را افرادی تشکیل می دادند که به نحوی از انحاء از پیروزی انقلاب اسلامی متضرر شده بودند. اما با اعلام پذیرش قطعنامه توسط حضرت امام خمینی که ایشان همانگونه که اشاره شد از آن به عنوان نوشیدن جام زهر یاد کردند، برخی از همین اقشار سرخورده از انقلاب اسلامی زمینه و بستر لازم را برای شایعه سازی علیه نظام و فاصله انداختن در بین ملت و نظام مناسب دیدند و شروع به جوسازی و تنش آفرینی کردند. صحبتهای این عده بیشتر پیرامون این موضوع بود که ایران از روی ضعف نظامی و به ناچار قطعنامه را پذیرفته است و رژیم جمهوری اسلامی ایران دیگر یارای مقاومت در مقابل حملات خارجی را ندارد. اما با پیروزی شکوهمند و قاطعانه رزمندگان سپاه اسلام در عملیات مرصاد، این دستاویز تبلیغاتی از بدخواهان نظام سلب شد.
ب(شناخته شدن دوست از دشمن و تصفیه عناصر مردمی از ضد مردمی.
در دوران هشت سال دفاع مقدس به لحاظ این که شروع این دوران قبل از قوام یافتن جمهوری اسلامی بود و در طول آن نیز فرصتی برای پردازش به میزان وفاداری و عرق ملی شهروندان به صورت هدفمند و علمی نبود- به لحاظ اولویت داشتن مساله جنگ- برخی از عناصر مزدور توانسته بودند که خود را در بدنه نظام بویژه در استانهای مرزی و به ویژه کرمانشاه جای دهند. با حمله مجاهدین و موفقیت های نسبی و اولیه آنان مانند اشغال کرند غرب، این عده چهره واقعی خویش را نشان داده و به اشکال مختلف سعی در امداد مجاهدین داشتند. به هر حال این گروه نیز در جریان غائله مجاهدین شناسایی شده و از نیروهای انقلابی و مردمی تفکیک شده و به سزای اعمال و افکار خائنانه خود رسیدند و یا به عراق متواری شدند.
ج(تحکیم وحدت در بعد داخلی و تبلور مشارکت عمومی و همبستگی عمومی و همبستگی ملی.
از جمله کارکردهایی که جنگها در پی دارند کارکردهای مثبت است و از جمله آنها می توان به شکل گیری اتحاد در بین شهروندان یک کشور اشاره کرد. جنگ تحمیلی به صورت ضمنی و با درایت حضرت امام به عنوان یک عنصر وحدت بخش در جامعه ایران عمل می کرد. با اعلام پذیرش قطعنامه به گواه تاریخ، رزمندگان اسلام در جبهه ها در هاله ای از غم و اندوه فرو رفتند، چرا که این انگیزه را داشتند که دست کم تا چند سال دیگر و نیل به پیروزی و تحقق شعار دست از مبارزه و مقاومت نکشند » راه قدس از کربلا می گذرد «.
در این بین، خبر حمله مجاهدین به کشور از محور غرب در سراسر ایران و جهان منتشر شد. با اعلام این خبر، نیروهای مختلف اعم از ارتش، سپاه، بسیج و… از تمام ایران به سمت جبهه غرب رهسپار شدند که تبلور همبستگی ملی و مشارکت عمومی را در این جریان می توان مشاهده کرد.
بعدها یکی از نظامیان ارتش عراق طی تحلیلی درروزنامه”السفیر” در مورد نتایج استراتژیک عراق در تجاوز به ایران نوشت: هنگامی که نیروهای ایرانی با آتش بس موافقت کردند، رهبری عراق ابتکار عمل را در دست داشت و در یک اشتباه استراتژیک بزرگ افتاد و شدیدا به ایران حمله کرد؛ به خصوص در منطقه خوزستان، به نزدیکی های اهواز رسید، ناگهان تغییری در ایران مشاهده شد و ایرانی که از کمبود نیروهای داوطلب رنج می برد،ناگهان حرکت خروشان ملی را که دید شور و شوقی در محافل مردمی ایران ایجاد کرد.
استقبال گرم و پذیرایی درخور توجه استان های همجوار از آوارگان کرمانشاهی را نیز می توان ناشی از شکل گیری این روحیه و تحکیم وحدت مضاعف در ملت ایران قلمداد نمود که منجر به نوعی وفاق ملی شد.
د: عملیات فروغ جاویدان شروعی برای تسلط اطلاعاتی هر چه بیشتر بر سازمان و تحولات آن.
با توجه به بسته بودن سازمان و حفاظت شدید از نیروها و عدم امکان تماس)حتی افراد نفوذی(اطلاعات کارشناسان اطلاعاتی امنیتی ج.ا.ا در زمینه سازمان محدود و بعضا بلااستفاده بود،اما با شروع عملیات و در جریان دستگیری ها و به دست آمدن اسناد و مدارک در پایان با تسلط اطلاعاتی بر سازمان، از هر نظر اطلاعات به روز شده و تغذیه گردید. در جریان عملیات پس از مدتی نظام موفق به دستگیری اعضا کادر و رده های مختلف مرکزی سازمان شد و با تخلیه آنها ضمن اطلاع از مرکزیت، سازماندهی، روشهای نفوذ،پایگاههای شنود، امکانات رادیویی و صدا و سیما و نیز وضعیت نیرویی و کمیت و کیفیت آنها، به طور خلاصه به مسائل ریز و درشت سازمان واقف گردید و به کمک افراد و اسناد به دست آمده در زمینه جزیی ترین مسائل و پیش پا افتاده ترین آنها مانند نحوه غذا خوردن و آشپزخانه آنان گرفته تا مسائل کلانی چون استراتژی برنامه ها، پادگان ها، نحوه آموزش حتی ترددهای رجوی، همه و همه موارد و اطلاعات به روز شده اند.
– دستاوردهای عملیات مرصاد در بعد خارجی و بین المللی:
الف: خنثی شدن نقشه های صدام در چشمداشت به بهره برداری از اشغال ایران توسط مجاهدین:
پس از آنکه صدام حسین دریافت که پیروزی در مقابل ملت مسلمان و انقلابی ایران امری دور از دسترس و محال است، دست به دامان قدرتهای بزرگ و سازمان های بین المللی متعدد و به ویژه سازمان ملل متحد شد تا ایران را مجاب به پذیرش صلح کنند.
در این راستا وی سعی داشت تا تداوم جنگ را ناشی از سیاست های ایران قلمداد کند و از این امر به عنوان یک اهرم تبلیغاتی استفاده می کرد. اما در سطح تحلیل خرد و فردی با در نظر گرفتن روحیه خشونت طلب و ذات توسعه طلب صدام حسین، وی قلبا از صلح با ایران رضایت چندانی نداشت و بر آن بود تا با استفاده از حمله مجاهدین به ایران فرصت جدیدی برای گرفتن امتیاز از ایران پیدا کند.
بدین لحاظ وی از هیچگونه کمکی اعم از نظامی، لجستیکی و اطلاعاتی و تبلیغاتی به ارتش اصطلاحا آزادی بخش رجوی دریغ نمی ورزید که در این خصوص اسناد معتبر وجود دارد.
با شکست مفتضحانه نیروی مجاهدین، آخرین امید صدام نیز تبدیل به یاس گردید. به عبارتی، شکست «شکست مضاعف » نیروهای مجاهدین مهر تاییدی بر شکست نظام عراق از ایران بود و می توان ناکامی رجوی را صدام حسین قلمداد نمود.
ب: تثبیت قطعی نظام جمهوری اسلامی ایران در نظام جهانی.
در پی پیروزی انقلاب اسلامی ایران و شکل گیری نظام جمهوری اسلامی ایران، دول منطقه به ویژه کشورهای عربی از یک طرف و استکبار جهانی از طرف دیگر، از ورود یک عنصر جدید با اندیشه های انقلابی به صحنه نظام بین الملل احساس بیم و ناامنی نموده و سعی در حذف و دست کم تحدید نظام ایران داشتند. بدین لحاظ رژیم عراق را بهترین گزینه برای حمله به ایران تعریف می نمودند. زمینه های تاریخی اختلاف میان این دو کشور نیز بر قوت یابی این تئوری دامن زد. حمله عراق به ایران را می توان به نحوی ناشی از شکل گیری این ایده محسوب کرد.
پس از شکست های سنگین و پی در پی ارتش عراق در عملیات هایی از قبیل ثامن الائمه)ع(،طریق القدس، مطلع الفجر و به ویژه بیت المقدس و والفجر 8 که منجر به آزادسازی خرمشهر و فتح فاو شد، حمله گروه مجاهدین به ایران در واقع آخرین امید رژیم بعث عراق، قدرت های استکباری و کشورهای منطقه برای خلع ید انقلابیون مسلمان از نظام ایران بود.
اما با رشادتهای رزمندگان، پشتیبانی های مردمی و رهبری بی نظیر حضرت امام این عملیات- بطور اخص- و جنگ تحمیلی – بطور اعم- با پیروزی ایران خاتمه یافت و بدین ترتیب زمینه های لازم برای تثبیت قطعی نظام جمهوری اسلامی ایران در افکار عمومی جهان فراهم شد.
ج: افزایش مشروعیت اسلامی ایران در افکار عمومی جهان بواسطه حمایتهای مردمی.
رژیم عراق و قدرت های جهانی با دستگاههای تبلیغاتی گسترده ای که در اختیار داشتند به افکار عمومی جهان چنین وانمود می کردند که مردم ایران از جنگ خسته شده و طولانی شدن جنگ در ایران موجب رویارویی رژیم با » بحران مشروعیت « شده است.
با شکل گیری و حمله مجاهدین به ایران – جهانیان در این اندیشه بودند که مردم از حمایت نظام دست کشیده و به مجاهدین ملحق خواهند شد و در نتیجه نظام ایران سرنگون خواهد گردید. اما با پخش خبر حمله مجاهدین در کشور وضعیت به گونه ای متفاوت از این تعابیر خود را نشان داد. بدین ترتیب که گروههای مختلف مردمی از سراسر ایران به سمت جبهه غرب سرازیر شده و نیروهای رجوی در حالی که هنوز به کرمانشاه نرسیده بودند، زمینگیر شده و تار ومار گردیدند.
شرکت گسترده نیروهای مردمی در این عملیات حاکی از حمایت همه جانبه مردم از نظام جمهوری اسلامی و مشروعیت فوق العاده سیاسی آن در افکار عمومی جهان بود. در واقع می توان پیروزمندان نهایی و ظفرمندان قطعی جنگ تحمیلی عراق علیه ایران را ملت سلحشور ایران قلمداد کرد.
تهیه و تنظیم: حسینی
انجمن نجات تهران