استراتژی”بقا در شکاف””

استراتژی بقا در شکاف
امید پویا/ سایت مجاهدین
استراتژی بقا در شکاف به عنوان یک راه حل برای پیشبرد اهداف سازمان اگر چه در مقاطعی به ادعای سازمان دستاوردهایی به همراه داشت ، اما در نهایت هزینه های جبران ناپذیری را بر آنان تحمیل نموده است. جنگ ایران و عراق، تنش های سیاسی ایران با غرب و امریکا، در خصوص موضوع هسته ای ، حقوق بشر و تروریسم، بحران عراق در منطقه، مسئله فلسطین و لبنان از نمونه شکافهایی است که سازمان با قرار گرفتن در آن تلاش نموده این تنش ها را به سود منافع سازمانی خود سمت دهی کند. در این رابطه تلاش می کنیم با مرور این پروسه دستاوردها و هزینه های این رویکرد را ارزیابی کنیم. عمده ترین هزینه های این رویکرد در رابطه با پیوند و وحدت استراتژیک مجاهدین با عراق بر آنها تحمیل شده است. با نگاهی اجمالی به سرفصلهای این رابطه به تاثیرات تعیین کننده این رابطه و اقدامات ناگزیر سازمان و پی آمدهای آن اشاره می کنیم.
ملاقات رجوی و طارق عزیز را می توان سر فصل عمده ای برای بحرانها و پی آمدهای این استراتژی تلقی کرد. این ملاقات بطور اجتناب ناپذیری سرنوشت سازمان را به حکومت صدام گره زد. چنانچه در ادامه رد پای مجاهدین در تمامی تحولات داخلی عراق و منطقه محسوس بود. آنها با این پیوند ناگزیر شدند در مقاطعی اقدامات نظامی خود را متناسب با این تحولات تنظیم کنند. عملیات فروغ جاویدان چنانچه بعدها مشخص شد ضرورت خود را نه از ارزیابی داخلی ایران که متاثر از پذیرش قطعنامه 598 و پایان جنگ تحلیل و توجیه نمود. در آن دوران مجاهدین علیرغم شعار پایان جنگ اما به خوبی می دانستند که منافع اساسی آنها در ادامه جنگ تامین می شود. از این رو هیچگاه بطور اساسی خواهان پایان جنگ نبودند. رجوی بارها پایان جنگ ایران و عراق را به منزله سوختن مجاهدین در منطقه ارزیابی کرده و گفته بود اگر تا انعقاد پیمان رسمی صلح منتظر می ماندیم عملا در عراق می سوختیم. در این رابطه می خوانیم:
در آن شرایط خطیر و حساس که سیر تحولات پیوسته شتابی بیشتر می گرفت، ارتش آزادیبخش ملی ما یا باید مات می شد و با دستاویز قرار دادن مسائلی مانند پیچیدگی شرایط و عدم آمادگی دست روی دست می گذاشت و یا… (1)
عملیات فروغ در واقع اولین هزینه ای بود که سازمان ناگزیر باید می پرداخت.
متعاقب این وقایع در جریان جنگ دوم منطقه (حمله عراق به کویت) مجاهدین ناگزیر شدند برای حفظ بقای خود در عراق و جلوگیری از سقوط احتمالی صدام و همچنین نشان دادن میزان وابستگی استراتژیک خود به او در سرکوب ناراضیان کرد و شیعه عراقی مشارکت کنند. اما به هر حال وابستگی مجاهدین به صدام حکایت از این می کرد که منافع عاجل آنها در آن شرایط باقی ماندن صدام در عراق بوده است. به همین دلیل در خوش بینانه ترین فرض هم نمی توان نقش مجاهدین در سرکوب ناراضیان را نادیده گرفت.
با حمله امریکا و متحدان او به عراق دور تازه ای از بحرانهای داخلی عراق گریبان مجاهدین را گرفت. پیش از وقوع این اتفاق نیز مجاهدین خلق بر این نکته تاکید داشتند که حمله امریکا به عراق، بار دیگر مجاهدین را در موقعتی نظیر پذیرش قطعنامه 598 قرار خواهد داد. از این رو که مجاهدین بر این نکته اشراف داشتند که موقعیت آنها برای نیروهای ائتلاف و مشخصا امریکا از پیش نعیین شده است. مواضع وزارت امور خارجه امریکا در قبال مجاهدین خلق که در بیانیه سال 1373 صادر شده بود بر تروریست بودن مجاهدین تاکید داشت. موقعیت امریکا به گونه ای بود که نمی توانست در شرایطی که با پوش مبارزه با تروریسم به منطقه آمده از سازمانی که خود آن را در لیست گروههای تروریستی قرار داده حمایت کند. از این رو برای مجاهدین این فرض که از سوی امریکا مورد حمایت واقع خواهند شد منتفی بود. در این مقطع بار دیگر رجوی بر این نکته تاکید می کند که اگر امریکا به عراق بیاید بار دیگر مجاهدین در موقعیتی مشابه پایان جنگ ایران و عراق در آستانه سوختن قرار خواهند گرفت. از این رو به راه حل مشابهی از نوع فروغ متوسل می شوند.
پیش از حمله امریکا، رجوی به این نتیجه می رسد که در صورت حمله امریکا به قرارگاه اشرف و یا موقعیت خلع سلاح اقدامی مشابه عملیات فروغ را انتخاب خواهد کرد. یعنی به مبارزه رودرو با امریکا و یا حمله به ایران دست خواهد زد. اما عملا تسلیم راه حل خلع سلاح می شود. در این رابطه می خوانیم:
چند ماه قبل از پراکندگی مسعود رجوی نشست گذاشت و شرایط و نحوه پراکندگی را توضیح داد. خلاصه حرفش این بود در صورتی که امریکا قصد زدن و تهاجم علیه ما داشته باشد و یا قرارگاه اشرف را هدف قرار دهد، بی درنگ به سمت ایران خواهیم رفت. (2)
رجوی در توجیه شرایط تازه ( خلع سلاح ) مدعی است میان سلاح و صاحب سلاح، ظاهرا صاحب سلاح را برای ادامه انقلاب ایدئولوژیک انتخاب کرده است.
اینکه چگونه مجاهدین اشتباه عملیات فروغ را مرتکب نمی شوند و تن به خلع سلاح می دهند در واقع بخشی از واقع نگری مجاهدین را در این مقطع نشان می دهد. اما ظاهرا پی آمدهای ناگزیر آن را فراموش می کنند.
قبل از تحولات منتهی به سرنگونی صدام ، مجاهدین دو خط موازی را در منطقه و اروپا و امریکا دنبال می کردند. آنها با تکیه تبلیغاتی روی ارتش آزادیبخش بر این معنی اصرار داشتند که در مقایسه با دیگر نیروهای اپوزیسیون از قابلیتهای نظامی و سیاسی بیشتری به عنوان آلترناتیو جمهوری اسلامی برخوردار هستند. از این رو با بزرگ نمایی روی ارتش آزادیبخش و انجام مانورهای متعدد و استفاده از پارلمانترهای اروپایی و بزرگ نمایی، تلاش می کردند این موقعیت را تثبیت نمایند.
با خلع سلاح مجاهدین در عراق یکی از اهرمهای تبلیغاتی آنها در غرب خنثی شد. از سوی دیگر با طرح موضوع بحران تروریسم و لحاظ نام سازمان در لیست اتحادیه اروپا و وقایعی همچون 11 سپتامبر و تشدید ضرورت مبارزه با تروریسم مجاهدین با موقعیت غیر قابل پیش بینی دیگری در غرب مواجه شدند. باید این مهم را در نظر داشته باشیم که مجاهدین در ابتدای استقرار خود در فرانسه تلاش دامنه دار و نسبتا موفقی برای جلب حمایتهای بین المللی انجام دادند. این موقعیت در مقایسه با مشکلاتی که اکنون دست به گریبان آنها است از جمله جرایم تروریستی، سازمان را به لحاظ بین المللی در موقعیتی به مراتب ضعیف تر از گذشته قرار داده است.
با سقوط صدام در عراق و خلع سلاح مجاهدین ، تلاشهای سازمان در غرب نیز متاثر از این تحولات با چرخش محسوسی روبرو شد. مجاهدین از یک سو باید برای ارتش بدون سلاح خود آلترناتیوی انتخاب می کردند و از سوی دیگر کماکان موازنه تبلیغاتی خود را در غرب به سود خود سازماندهی مجدد می کردند.
راه حل سوم مجاهدین در واقع محصول تلاشی دو جانبه خلع سلاح در عراق و خلع استراتژی مسلحانه در غرب است.
سازمان از یک سو برای توجیه خلع سلاح شدن برای افراد در اشرف شعار مجاهد بی سلاح خطرناکتر است. را سر می دهد و از سوی دیگر در غرب برای توجیه از دست دادن اهرم ارتش آزادیبخش، نفی استراتژی مبارزه مسلحانه را تبلیغ می کند.
مجاهدین در این شرایط بیشتر به پهلوان پنبه قزوینی مثنوی در داستان مرد قزوینی و دلاک……. شبیه شده اند، مصداق شیر بی دم و یال و اشکمی که هیچگاه آفریده نخواهد شد.
______________________
(1) دهمین سالگرد فروغ جاویدان جلد اول ص 12.
(2) مجاهدین در جنگ سوم خلیج فارس ص9.