گفت و گو با سید جواد هاشمی‌نژاد
بی‌شک یکی از اپوزیسون‌های خارج از ایران که همواره در مورد آن بحث‌های مختلفی مطرح بوده است سازمان مجاهدین خلق به حساب می‌آید. سازمانی که بیش از آن که حول محور فعالیت‌هایش بتوانند موافقان یا مخالفتنش صحبت کنند همواره پیرامون حاشیه‌های داخلی و بیرونی‌اش بحث شده. چنان‌چه جداشدگانی چون سعید شاهسوندی از کادر مرکزی، سازمان را در تعریف به دو دوران پیش از مسعود و بعد از آن تقسیم می‌کنند. سازمانی که هنوز در لیست سیاه اتحادیه اروپایی است و آمریکا نیز آنرا جزو سازمان‌های تروریستی می‌خواند. اگرچه که در سال‌های اخیر این سازمان با تغییر رویکرد از عملیات های نظامی به سمت ایجاد برنامه‌های تبلیغاتی، تلاش کرد از این وجه دور باشد.
یکی از پایگاه‌های جدی سازمان بعد از خروج از ایران قرارگاه اشرف در خاک عراق بوده است. این قرارگاه با همراهی دولت وقت عراق از سال 1986 میلادی در شرق این کشور در استان دیاله آغاز به فعالیت کرد. پایگاهی که بنابر آمارهای مختلف مرکز اصلی نیروهای عملیاتی سازمان بوده و تا پیش از استقرار آمریکا در عراق و سقوط صدام حسین مشخص نشد به صورت واقعی چند نیرو را در خود داشته است. اگرچه که برخی از جدا شدگان از این سازمان اظهار می‌کنند که تعداد نفرات اعلام شده توسط سازمان اغراق آمیز بوده است. اما آمارهای کلی اینک حضور حدود 3000 هزار نیروی سازمان در قرارگاه تحت حفاظت کامل را بر آورد می‌کنند.
پس از تغییر ساختار در عراق یکی از موضوعات منازعه در این کشور ادامه فعالیت قرارگاه اشرف و ادامه حضور نیروهای سازمان مجاهدین خلق در کشور بوده است. نوری مالکی و برخی از اعضاء دولت عراق با توجه به احتمال حضور این عوامل در برخی از سرکوب‌های قومی به‌خصوص کرد‌ها توسط نیروهای گارد و سازمان، هیچ‌گاه از حضور سازمان مجاهدین خلق در عراق ابراز رضایت نکرده‌اند.
اینک بنابر ادعای مقامات این کشور بعد از گذشت پنج‌سال نیروهای آمریکایی کنترل قرارگاه اشرف سازمان مجاهدین در خاک عراق را به دست ارتش عراق سپرده‌اند و از سویی دیگر از سپتامبر سال جاری، دولت عراق برای نیروهای این سازمان ضرب العجل شش ماه‌ای را برای ترک خاک این کشور تعیین کرده است.
سید جواد هاشمی‌نژاد محقق و روزنامه‌نگاری است که در چند سال گذشته به صورت خاص بر روی سازمان و فعالیت‌های آن کار کرده است. او مدیر سایت هابیلیان نیز هست. از او پرسیدم که:
آیا می‌توانید شرح مختصری از پروسه‌ی تحویل قرارگاه به ارتش عراق بدهید؟
در این‌که تحولات داخل عراق در سمت و سویی که مورد نظر آمریکا بوده قرار ندارد، تردیدی نیست. به هر حال انتخابات متعددی که با حضور مردم و بافت جمعیتی و قومیتی عراق صورت گرفت نشان‌دهنده‌ی این است که کشور عراق کشوری است که می‌خواهد آینده‌ی خودش را ترسیم کند.
حال اگر ما با این شرایط در نظر بگیریم خواهیم دانست که سازمان مجاهدین خلق اصولن شکل‌گیری و حیاتش در طول این بیست و خورده‌ای سال در کشور عراق، کاملن با ارتش عراق در دوره صدام گره خورده بود و همین فروپاشی، تبعاتی را برای سازمان‌مجاهدین هم داشت که حداقل این تبعات، برچیده شدن پایگاه اشرف در عراق می تواند باشد. این اتفاق خواه ناخواه می‌افتاد، حتا با تلاش این طرف و آن طرف در محافل مختلف و یا تمسک به برخی از کنوانسیون‌های ژنو که اخیرا مطرح می‌شود. چرا که به نظر من بودن سازمان در عراق، قرارداد دو طرفه‌ای نبوده که بخواهند پای آن بنشینند و توافق کنند.
در همین مورد دیداری هم با مسئولان عراقی داشتیم. از رئیس جمهور و نخست وزیر و رئیس مجلس تا وزرای کشور عراق، همه به‌اتفاق خواهان این هستند که این سازمان از کشور عراق خارج شود. هم‌چنان هم قانون‌اساسی عراق این اجازه را هم به آنها نمی‌دهد. بنابراین فکر می‌کنم تا به‌حال هم که این موضوع طول کشیده، اتفاق عجیبی بوده است.
پس چرا تا ابن مدت به درازا کشیده شد؟
نگاه دیگر کشورها به ایران و وضعیت موجود بوده که این اتفاق در زمانی طولانی افتاده و چیز خاص دیگری در این زمینه نبوده است. به نظر من این شرایط سیر و پروسه‌ی طبیعی را طی نموده تا این‌جا رسیده. این اواخر سازمان به آخر حضور خودش در عراق رسیده بود.
با توجه به این‌که قرارگاه اشرف تحویل ارتش عراق شده، این به معنای اخراج سازمان مجاهدین خلق از عراق است؟
قطعن پروسه جدیدی است که در عراق بوجود می‌آید. نفس تحویل دادن قرارگاه به ارتش عراق و دولت عراق، این را می‌رساند که سازمان طی یک مدت زمان خاص باید تغییر وضعیت دهد، یعنی قرارگاه اشرف قطعن از این‌جا یا منتقل و یا منحل خواهد شد.
ما خبر داریم که عبدالکریم خلف، مدیر مرکز عملیات ملی وزارت کشور عراق اعلام کرده که برای خروج سازمان مجاهدین خلق از این کشور، ضرب‌الاجلی تعیین شده است. آیا زمان این ضرب‌الاجل مشخص شده؟
پیش از این مهلت‌هایی تعیین شده بود اما سازمان برداشتش این بود که چون موضوع در دست آمریکایی‌هاست بر سازمان تاثیر گذار نیست، ولی فشاری که این بار آمریکا، دولت و گروه‌های مردم در این قضیه وارد آوردند، نتیجه‌اش تحویل قرارگاه به ارتش عراق شد.
این بار برای این تایم دولت عراق تصمیم‌گیری می‌کند. اگر این تحویل گرفتن قرارگاه اشرف توسط عراق و ایجاد تایم برای اخراج آنها را کنار هم بگذارید کاملن مشخص است که سقف حضور شش‌ماه دیگر جدی است.
فکر می‌کنید کجا خواهند رفت؟
به نظر من این بحث که می‌خواهند کجا بروند، چندین سال است که حل شده. خود رهبران سازمان که طبق اطلاعات موجود در سایت‌ها، ظاهرن به کشورهای اروپایی منتقل شده‌اند. از گذشته عده‌ای از افراد در قرارگاه اشرف محصور مانده بودند، که جابجایی آنها این خطر را برای سازمان داشت که باعث ریزش نیروی آنها شود. که امروز دیگر معنی پیدا نمی‌کند. به نظر من بخشی از این‌ها به داخل ایران برگشت خواهند داشت. چرا که در طول سه سال گذشته حدود 1700 نفر از آنها برگشته‌اند. بقیه هم چندوقت پیش به کشورهای اروپایی منتقل شده و یا خواهندشد.
اردوان روزبه، رادیو زمانه، شانزدهم سپتامبر 2008